ĐỎ MẮT

 

ĐỎ MẮT
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức

Đỏ mắt (ở Mỹ hay được gọi nôm na “pinkeye”) thường do giác mạc mắt bị viêm (conjunctivitis), gây bởi nhiễm trùng hoặc một nguyên nhân khác không phải nhiễm trùng.

Giác mạc (conjunctiva) là một lớp màng mỏng phủ mặt trong của mí và chỗ tròng trắng của mắt. Viêm giác mạc rất hay xảy ra, ở người lớn lẫn trẻ em. Triệu chứng thường nhất của viêm giác mạc là mắt đỏ và chảy ghèn.

Có bốn nguyên nhân chính có thể gây viêm giác mạc: nhiễm siêu vi (viral conjunctivitis), nhiễm vi trùng (bacterial conjunctivitis), bệnh dị ứng mắt (allergic conjunctivitis), và một số những nguyên nhân khác không điển hình (nonspecific conjunctivitis), như mắt khô, mắt có vật lạ bay vào.

Viêm giác mạc do siêu vi

Viêm giác mạc vì siêu vi (viral conjunctivitis) thường do các siêu vi gây cảm (cold). Bị cảm với các triệu chứng rát họng, sổ mũi, nghẹt mũi, ho, mắt chúng ta cũng có thể đỏ, chảy chút ghèn. Nhiều siêu vi gây bệnh cảm tấn công luôn cả mắt. Có khi chúng ta chỉ đỏ mắt thôi, song không có những triệu chứng cảm đi kèm.

Viêm giác mạc do siêu vi rất hay lây. Bệnh truyền từ người nọ sang người kia qua những đồ vật có dính siêu vi. Chẳng hạn, người đang bệnh đưa tay dụi mắt, rồi tay rờ mặt bàn, nắm cửa, siêu vi dính vào đó, người khác không biết sờ tay vào mặt bàn, nắm cửa phải chỗ có siêu vi, đưa lên mắt mình, người đó bị lây bệnh; hoặc do người lành dùng khăn, gối, … chung với người bệnh có dính siêu vi.
Viêm giác mạc do siêu vi khiến một mắt ta đỏ, chảy nước hoặc chút ghèn không đặc lắm, nhặm (irritation), mắt cay, thấy như có cát trong mắt. Buổi sáng dậy mắt có ghèn đóng thành vảy cứng, rồi trong ngày mắt chảy nước, với chút ít ghèn tiếp tục tiết ra, hay đọng ở khóe mắt. Trong vòng 24 tới 48 tiếng sau, mắt kia thường cũng bị luôn, với triệu chứng tương tự.

Vì là bệnh siêu vi nên trụ sinh không chữa được. Bệnh thường nặng trong 3-5 ngày đầu, và sẽ bớt dần trong vòng 2-3 tuần. Một số người chúng ta mắt tiếp tục có vảy ghèn vào buổi sáng (morning crusting) đến 2 tuần, dù mắt đã bớt đỏ, bớt nhặm trong ngày.

Các thuốc nhỏ mắt như Vasocon-A, Naphcon-A giúp mắt ta bớt đỏ, bớt nhặm trong lúc chờ căn bệnh qua đi.

Viêm giác mạc do vi trùng

Bệnh viêm giác mạc do vi trùng (bacterial conjunctivitis) cũng hay lây, thường tấn công nhiều người trong gia đình hay cùng trong lớp học. Giống bệnh viêm giác mạc do siêu vi, bệnh truyền từ người nọ sang người kia qua những đồ vật có dính vi trùng (bacteria).

Bệnh khiến một mắt ta đỏ, và suốt ngày chảy nhiều mủ đặc màu trắng, vàng hay xanh. Sáng dậy, mí mắt dính chặt vào nhau, mắt khó mở ra được. Hai mắt có thể cùng bị.

Bệnh do vi trùng, nên ta có thể dùng các thuốc nhỏ mắt, thuốc pom-mát (ointment) mắt chứa chất trụ sinh để chữa. Bệnh mau chóng ra đi với sự chữa trị, và không để lại tổn thương gì cho mắt.

Viêm giác mạc do dị ứng

Viêm giác mạc do dị ứng (allergic conjunctivitis) có thể xảy ra bất ngờ (acute, thí dụ người nhạy ứng với mèo, đến chơi nhà bạn có nuôi mèo, mắt bất ngờ sưng, đỏ, ngứa, chảy nước), theo mùa (seasonal, như trong mùa xuân nhiều bông phấn, mùa hè nhiều bông cỏ) hoặc quanh năm (perennial, như dị ứng với bụi trong nhà), do bởi các chất gây dị ứng cho mắt bay trong không khí.

Mắt dị ứng đỏ, ngứa, chảy nước, có khi sưng lên, song không tiết ghèn hoặc chảy mủ như viêm giác mạc do siêu vi, vi trùng.

Bệnh chữa bằng cách cố tránh những chất gây dị ứng cho mắt nếu có thể, và dùng các thuốc uống trị dị ứng (như các thuốc loratadine, cetirizine, mua được không cần toa bác sĩ) hoặc thuốc nhỏ mắt có tác dụng trị dị ứng.

Viêm giác mạc không điển hình

Ngoài những nguyên nhân kể trên, mắt chúng ta còn có thể đỏ vì những nguyên nhân không điển hình, chẳng hạn:

- Mắt khô (dry eye): mắt khô cũng có thể khiến mắt ta đỏ, chảy nước.
- Chất hóa học rủi bắn vào mắt.
- Vật lạ vào mắt, như bụi, lông mi của mắt (eyelash).

Mắt đỏ do những nguyên nhân lành, không điển hình này thường sẽ bớt trong vòng 24 tiếng. Mắt đỏ ít khi gây do những nguyên nhân nguy hiểm, như cao áp nhãn (glaucoma), chấn thương mắt, nhưng khi chúng ta đỏ mắt và có thêm những triệu chứng như đau trong mắt, không nhìn thấy được mọi vật chung quanh rõ ràng, khó mở mắt hoặc mắt nhạy ứng với ánh sáng, nhức đầu dữ dội kèm buồn nôn, mắt mới bị chấn thương, hoặc đang dùng contact lenses, chúng ta nên được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa Mắt.

Mắt đỏ (ở Mỹ ta hay gọi nôm na “pinkeye”) do nhiều nguyên nhân khác nhau, thường là lành, và tùy nguyên nhân, chúng ta sẽ có những cách chữa khác nhau. Biết qua các nguyên nhân hay gây đỏ mắt, chúng ta bớt sợ. Chỉ đỏ mắt gây do viêm giác mạc vì vi trùng, chúng ta mới cần đến thuốc nhỏ mắt chứa chất trụ sinh. Thỉnh thoảng, đỏ mắt cũng do nguyên nhân nguy hiểm, chúng ta để ý những triệu chứng báo động kể trên để kịp thời đi khám bác sĩ chuyên khoa Mắt.

Bác sĩ Nguyễn Văn Đức

__.